Waarom Co-Vitaal?

Op dit platform bieden wij professionals die te maken hebben met Covid-19 patiënten een middel om in contact te blijven met elkaar. We willen u van kennis voorzien, maar ook een praktisch protocol kunnen bieden. Tevens willen we via webinars in contact zijn met elkaar en van elkaar kunnen leren.

Wat is Covid-19?

Covid-19 is één van de aandoeningen in de familie van coronavirussen en is verwant aan andere coronavirussen, zoals het virus dat in 2003 de uitbraak veroorzaakte van het ‘Severe Acute Respiratory Syndrome’ (SARS) en het virus dat in 2012 de uitbraak veroorzaakte van het ‘middle east respiratory syndrome’ (MERS).

Het virus heeft een incubatietijd van 2 tot 14 dagen (gemiddeld 5-6 dagen). Covid-19 verspreidt zich via druppels in de lucht (‘aerosolen’ en ‘droplets’), bijvoorbeeld tijdens hoesten, niezen of spreken. Besmetting vindt voornamelijk plaats van mens tot mens.

Covid-19 komt vaak tot uiting als een luchtweginfectie. De ziekte leidt bij 80% van de patiënten tot milde of matige klachten. 15% van de patiënten ontwikkelt ernstige klachten en 5% ontwikkelt kritieke klachten, waarbij een IC-opname noodzakelijk is.

De effecten van Covid-19 op langere termijn zijn op dit moment nog niet duidelijk. Wel is duidelijk dat naast Covid-19 gerelateerde restklachten aan bijvoorbeeld de longen, ook risico bestaat op het ontwikkelen van IC-verworven spierzwakte (ICUAW) en het post-intensive care syndroom (PICS) bij patiënten die opgenomen zijn geweest op de IC.

Herstel na Covid-19

De fysiotherapeut kan een belangrijke rol spelen in het herstel van patiënten met Covid-19 die blijvende beperkingen ondervinden in het bewegend functioneren. Dit betreft specifiek patiënten die een verlaagde fysieke capaciteit en/of verlaagde fysieke activiteit ervaren. Patiënten die ernstig ziek zijn geweest, kunnen laag belastbaar zijn. Zij hebben tijd nodig om te herstellen van de ziekte en de aan Covid-19 gerelateerde beperkingen die zij (kunnen) ondervinden.

Bij patiënten die ernstig ziek zijn geweest en/of (langdurig) opgenomen zijn geweest in een ziekenhuis, bestaat de kans op (ernstige) beperkingen in het fysiek, emotioneel, cognitief en/of sociaal functioneren. Fysiotherapie kan bij de revalidatie van deze patiënten een belangrijke rol spelen en richt zich primair op beperkingen in het fysiek functioneren. Tevens is de fysiotherapeut zich bewust is van mogelijke andere beperkingen die de patiënt kan ervaren en kan deze signaleren, en hierover intra- en/of interdisciplinaire afstemming zoeken, bij b.v. een ergotherapeut, een dietist, een psycholoog, een praktijkondersteuner van de huisarts of een longverpleegkundige.

Bij het fysiotherapeutisch handelen staan de hulpvraag van de patiënt en de (mate van) ervaren beperkingen in het fysiek functioneren altijd centraal. Er is nog veel onduidelijkheid en onzekerheid over de fysieke belastbaarheid, het beloop van het herstel, de fysieke beperkingen en de inspanningscapaciteit van patiënten die Covid-19 hebben doorgemaakt.

Een specifieke doelgroep wordt gevormd door patiënten die opgenomen zijn geweest op de IC. Zij hebben veelal symptomen vertoond van het ARDS. Bij deze patiënten kan er sprake zijn van ernstige fysieke deconditionering en ondervoeding, met fysieke, mentale en/of cognitieve functiestoornissen. De belastbaarheid van deze patiënten is extreem laag en de kans op overbelasting groot.

Bij patiënten die Covid-19 hebben doorgemaakt in de thuissituatie zal de huisarts in zijn coördinerende rol contact onderhouden met de patiënt. Dit kan ook gelden voor patiënten die vanuit het ziekenhuis zijn overgedragen aan de huisarts. De huisarts kan vervolgens de fysiotherapeut informeren en inschakelen. Een patiënt, of diens naaste/mantelzorger kan ook zelf contact opnemen met de fysiotherapeut.

Tijdens het herstel na Covid-19 ligt er voor de fysiotherapeut een primaire rol in de begeleiding van het fysieke functioneren. Training ter reductie van de beperkingen hierin is een sleutelfactor. Tijdens dit revalidatieproces bewaakt de fysiotherapeut bepaalde trainingsparameters, zoals hartslag, saturatie en ervaren benauwdheid en vermoeidheid. De fysiotherapeut is alert op signalen die acuut handelen nodig maakt, zoals doorsturen bij verdenking op complicaties. Tevens leert de fysiotherapeut de patiënt waar hij/zij op kan letten, zodat daarmee het vertrouwen en de mate van zelfmanagement wordt vergroot. Dit heeft tot gevolg dat de patiënt meer regie over het eigen herstelproces krijgt, en zelf handvatten krijgt om te werken aan de persoonlijke doelstellingen.

Tijdens het herstelproces zal er gebruik gemaakt worden van diverse meetinstrument om het herstel in de gaten te houden. Dit zullen zowel vragenlijsten als fysieke metingen zijn.

Specifieke invulling van de revalidatie is afhankelijk van het niveau van fysiek functioneren van de patiënt voordat deze Covid-19 doormaakte, de hulpvraag en/of de mogelijkheden van de patiënt. In de eerste zes weken ligt het accent op het bewegend functioneren in het dagelijks leven (ADL). In de periode vanaf zes weken ligt het accent op het bevorderen van fysiek functioneren (fysieke capaciteit en/of fysieke activiteit) ten gunste van sociaal en maatschappelijk participeren. Om het fysiek functioneren te bevorderen, wordt therapie ingezet om spierkracht en uithoudingsvermogen te verbeteren. Voor de juiste verdeling van energie over de dag is het belangrijk het opbouwend belasten af te stemmen op de wensen van de patiënt en de activiteiten te verdelen over de dag.

(Deze tekst is opgemaakt met passages uit het KNGF Standpunt Fysiotherapie bij patiënten met COVID-19, versie 2.0, 3 juni 2020, Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF), Amersfoort, 2020.)

Zou u meer informatie willen omtrent de nieuwste inzichten rondom Covid-19, in contact willen zijn met collega’s aangaande dit onderwerp? Meld u zich dan aan voor één van onze webinars of bekijk onze expertfilmpjes.